Polski panteon narodowy to katalog męczenników. Niewielu mamy bohaterów, którzy zajmowali się codziennym, pozytywnym i skutecznym działaniem na rzecz otoczenia – w skali rodziny, miasta, państwa. Choć nie ma w polskiej historii polityka i działacza gospodarczego z tak wielkimi zasługami dla rozwoju kraju, a życiorys Eugeniusza Kwiatkowskiego wystarczyłby na solidny serial historyczny, musiało minąć prawie 50 lat od jego śmierci, żeby powstał o nim film. I mimo pozorów znajomości, nie ma drugiej postaci tak zapomnianej.

Urodził się pod koniec XIX wieku niedaleko Zbaraża na Kresach, zmarł w 1974 w gierkowskiej Polsce. Był legionistą Piłsudskiego, brał udział w wojnie 1920 roku, scalał Polskę po zaborach, był ministrem i wicepremierem, rozwijał gospodarkę i dbał o polską monetę, przygotowywał do starcia z Niemcami, przeżył upokorzenie internowania w Rumunii, dramat śmierci syna w kampanii wrześniowej, euforię pierwszych lat po II wojnie światowej i klęskę realnego socjalizmu w stalinowskiej wersji. A potem 25 lat milczenia, skazania na polityczny i społeczny niebyt. I na sam koniec chichot historii – tuż przed śmiercią ekipa Gierka próbuje uczynić z niego swego patrona. Zmarł w 1974 roku, o czym komunistyczne gazety donosiły w kilku zdaniach na dalszych stronach.

Skąd się wziął i na czym polegał fenomen człowieka, którego inicjatywy są do dzisiaj podstawą polskiej gospodarki? Dlaczego tak bezwzględnie wyeliminowano go z życia publicznego, mimo zasług, których nie zdołali zakwestionować nawet komuniści? Dlaczego przez 4 lata budowa Gdyni stała praktycznie w miejscu, a po pojawieniu się Kwiatkowskiego, prace ruszyły z kopyta? Jak to możliwe, że w ciągu 4 lat zbudowano Centralny Okręg Przemysłowy – ponad 50 fabryk zbrojeniowych, lotniczych, maszynowych, chemicznych, które szturmem wdarły się do elity ówczesnej produkcji światowej?

Kwiatkowski to też opowieść o odwadze mówienia nie. Mimo związków z Piłsudskim nie zgadza się z tym wszystkim, co przeszło do polskiej historii pod hasłem „Proces brzeski” , czyli bezpardonowa walka z opozycją. A później, mimo zmasowanych nacisków przeciwko nawiązaniu stosunków z krajem, decyduje się na powrót do Polski w 1945 roku – on, przedwojenny premier – płacąc za to wysoką cenę. Na czym polegała tajemnica tego skromnego człowieka, który z zasady stał z boku lub w drugim szeregu, mimo pozycji politycznej i zaszczytów, którymi go czasami obsypywano.

Podstawą narracji filmu jest ocalały fragment wywiadu radiowego z Kwiatkowskim przeprowadzonego pod koniec jego życia. Wywiadu na tyle obszernego, że mieści w sobie wszystkie najważniejsze fakty i dokonania przedwojennego premiera. Kiedy brakuje Kwiatkowskiego, pomagają świadkowie. W roku 2017 udało się nakręcić wywiad z jego córką, dziś już nieżyjącą Ewą Obrąpalską, która opowiada o najtrudniejszych chwilach w życiu Kwiatkowskiego – odsunięciu od życia publicznego przez Piłsudskiego w roku 1930, śmierci syna, powrocie do Polski po 1945 roku. O dziadku, pogodnym starszym panu, który w nieinwazyjny sposób wprowadzał ją w komplikacje współczesnego świata, opowiada wnuczka – Julita Maciejewicz-Ryś. Profesor Andrzej Romanowski, autor biografii Kwiatkowskiego, od ósmego roku życia codzienny gość w krakowskim domu Kwiatkowskich, relacjonuje trudny okres powojenny. Narrację zamyka prof. Marek Drozdowski, który poznał Kwiatkowskiego jako młody naukowiec i który poświęcił życie na publikację spuścizny naukowej i publicystycznej przedwojennego ministra finansów oraz dokumentowanie jego dorobku.

Film Eugeniusz Kwiatkowski – Mąż Stanu zostanie wyemitowany także 11 września przez program 1 Telewizji Polskiej.

Film został wyprodukowany przez Telewizję Polską S.A. oraz New Format sp. z o.o.

Organizatorzy projekcji:

Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

Miejski Dom Kultury w Stalowej Woli