Wystawa czasowa

Kresy moje, utracone. Ze wspomnień mieszkańców Stalowej Woli 

12 listopada 2019 – 23 lutego 2020

W tym roku, kiedy upływa 80 lat od wybuchu II wojny światowej, historia Polaków na Kresach ma szczególną wymowę i warto o niej przypominać. Każda pamiątka, opowieść czy fotografia przynosi nowe spojrzenie na życie polskich obywateli przed 1939 r., na ziemiach dzisiaj leżących poza granicami naszego kraju.

Dzięki Kresowianom mieszkającym w Stalowej Woli możemy poznać wiele interesujących, nieznanych faktów z terenów województw wschodnich II RP, które zostały zebrane na potrzeby wystawy. Ich wspomnienia oparte są na osobistym doświadczeniu lub opowieściach rodziców, dziadków i krewnych. To ostatni już świadkowie, którzy mogą jeszcze odpowiedzieć na pytanie: Jak żyło się na Kresach?

Wystawa to opowieść Kresowian o ziemiach leżących w granicach II Rzeczypospolitej z perspektywy zwykłych ludzi, mieszkańców tamtych stron, których los rzucił do Stalowej Woli. Ocalone nieliczne pamiątki mają dla nich nieocenioną wartość, bo przypominają o życiu na Kresach, o rodzinnym domu, krewnych i sąsiadach, pięknie tamtej ziemi, gdzie przyszło im się urodzić, mieszkać, uczyć się, gdzie pracowali i walczyli o wolną Polskę ich ojcowie i dziadowie. Ich wspomnienia są ważnym elementem „przestrzeni pamięci” o historii Polaków na Kresach, którą warto poznać.

Wystawa podzielona na kilka części opowiada o życiu codziennym na Kresach w przededniu wybuchu II wojny światowej. To mało znany obraz tych ziem, przepełniony pozytywnym myśleniem, nadzieją Polaków na lepszą przyszłość, odbudowę i rozwój kraju po czasach niewoli i walkach o niepodległość, z jednoczesną troską o Ojczyznę. Ale to także pozbawiona patosu zwyczajna opowieść o życiu rodzinnym i sąsiedzkim w wielokulturowych wsiach, miasteczkach i miastach.

Wybuch II wojny światowej odmienił całkowicie dotychczasowe życie Kresowian, dlatego wielka utrata jest nieodłącznym elementem ich wspomnień, czemu została poświęcona jedna część wystawy. Często są to bolesne i dramatyczne przeżycia, których nikt nie spisał, a niejednokrotnie mogłyby stać się kanwą scenariuszy filmowych.

Ekspozycję zamyka tematyka osobistego doświadczenia Kresów, które dla każdego Polaka będzie inne. Dla niektórych to rodzinne strony, dla innych tereny turystyczne, a dla jeszcze innych przestrzeń zupełnie nieznana. Tutaj także, w tej części ekspozycji, otrzymali głos stalowowolanie znani w Stalowej Woli z działań na rzecz przywracania pamięci o Kresach. Tłem dla wspomnień są muzealne dzieła malarskie, sztuka sakralna, użytkowa i pamiątkarska oraz ikonografia udostępniona przez polskie muzea i archiwa.  

Kurator i koordynator wystawy: Elżbieta Skromak

 Aranżacja wystawy: ASC STUDIO Anna Skołożyńska-Cieciera, Ewa Haładyj-Proć.

Zajęcia towarzyszące wystawie:

Lekcje:

(wszystkie grupy wiekowe)

Staropolskie na Kresach wojowanie

Słynne kresowe wyprawy i batalie na przestrzeni wieków, wodzowie i bohaterowie.

Ciekawostki z Kresów rodem

Rozmowy o tym jak odmiennie kształtowała się ta kraina, o fenomenie współistnienia tu wielu kultur i religii, o miejscach tchnących wyjątkowością, o niezwykłych postaciach stąd się wywodzących.

Świąteczne obyczaje

Kutie, didy, betlejemki… czyli o pradawnych tradycjach świątecznych mocno zakorzenionych na Kresach, w oparciu o wspomnienia M. Wańkowicza.

Kresowe drogi na spotkanie z przodkami

Domowe przekazy o dawnych czasach, historyczne opowieści lirników, tradycje dziadów przez Mickiewicza opisane.

Liczba miejsc ograniczona. Czas trwania ok. 1 h.

Moje życie na Kresach

(szk. podstawowa, szk. średnia)

Spotkanie z Danutą Kapłońską, Kresowianką, która opowie o losach swojej rodziny i o życiu na Kresach. Wspomnienia gościa, świadka historii zostaną opowiedziane na tle wydarzeń historycznych w latach 1917-1945, jakie dotyczyły ludności polskiej żyjącej na Kresach.

Liczba miejsc ograniczona. Czas trwania ok. 1 h.

Warsztaty:

Kto ty jesteś?

(przedszkola, kl. I–III szk. podst.)

Polakom na Kresach stale towarzyszyły idee patriotyzmu i Ojczyzny, które przekazywane były z pokolenia na pokolenie poprzez pieśni, legendy i opowiadania, były częścią wychowania. Na zajęciach przybliżymy najmłodszym uczestnikom kształt mapy Polski i jej zmiany. W części praktycznej dzieci wykonają barwną mapę naszej Ojczyzny w ujęciu historycznym i współczesnym.

Herby miast kresowych

(przedszkola, kl. I–III szk. podst.)

Podczas warsztatów dzieci poznają piękne herby wielkich kresowych miast, dowiedzą się co oznaczają umieszczone na nich elementy, jakie historie opowiadają. W części praktycznej wykonają jeden z herbów w wybranej technice plastycznej.

Tajemnice świętych obrazów

(kl. VI–VIII szk. podst., szk. ponadpodst.)

Prawosławie jest integralną częścią wielokulturowych Kresów. Tradycje, a szczególnie sztuka sakralna są ciekawym i inspirującym jej wyrazem. Podczas zajęć przybliżymy tajniki powstawania ikon, zasady ich pisania oraz znaczenie. Uczestnicy zajęć podejmą samodzielną pracę wykonując na desce ikonę z wybranym motywem sakralnym.

Haftowanie, wyszywanie

(kl. VI–VIII szk. podst., szk. ponadpodst.)

Przed laty w wielu polskich domach można było zobaczyć wiszące na ścianach makatki, piękne bieżniki leżące na stołach czy kolorowe poduszeczki. A wszystko to ręcznie robione, niejednokrotnie przekazywane z pokolenia na pokolenie. Takie też pamiątki przywieźli ze sobą Kresowianie, którzy nowy dom znaleźli w Stalowej Woli. Wzorując się na tej dawnej tradycji proponujemy własnoręczne wykonanie haftu lub wyszywanki.

INFORMACJE DLA NAUCZYCIELI:

Jak umówić się na zajęcia muzealne?

Zajęcia można zarezerwować pod nr. tel.: 15 844 85 56 lub 797 120 229

Zajęcia mogą się odbywać od poniedziałku do piątku w godz. od 8.00 do 15.00.

Czas trwania spotkań nie jest sztywno określony: od 45 min. do 90 min.

Ważne informacje

Opiekun ma obowiązek pozostawać z grupą przez cały czas trwania zajęć!

W przypadku rezygnacji z zamówionej lekcji prosimy o informację telefoniczną.

Nie prowadzimy zajęć z grupami nieumówionymi.

Przed umówieniem na lekcje i warsztaty w muzeum należy zapoznać się z regulaminem zajęć który dostępny jest na www.muzeum.stalowawola.pl w zakładce edukacja.

Miejsce

Muzeum Regionalne w Stalowej Woli

ul. Sandomierska 1

.

Ceny: lekcje – 6 zł, warsztaty – 7 zł; ikona – 10 zł

Przedszkola i klasy pierwsze szkoły podstawowej:

lekcja – wstęp bezpłatny, warsztaty – 4 zł

Osoby z niepełnosprawnością – wstęp bezpłatny na lekcje i warsztaty