Zapomniane ciekawostki wielkanocne

Czy wiesz, że…

Popularna nazwa pisanka dotyczy tylko jednego ze sposobów zdobienia jaj – pisania na nich, czyli rysowania mających często ukryte znaczenie wzorów.

Klasyczną metodą jest nanoszenie rysunku rozgrzanym woskiem, a następnie dopiero zanurzanie jajka w barwniku. Miejsca z woskowym wzorem pozostawały niezabarwione, zaś wosk później usuwano. Wzory nanoszono igłą, słomką czy drewienkiem.

Jajo barwione jednym kolorem to kraszanka. U podstaw tej nazwy leży fakt, iż początkowo jaja głównie kraszono, czyli malowano na czerwono. Czerwień od zawsze symbolizuje życiodajną krew, zwycięstwo, władczą moc. Potem pojawiał się też kolor zielony, nawiązujący do odradzającej się przyrody, życia, budzenia się natury z zimowego letargu. Wreszcie żółty – kojarzony ze słońcem. Z biegiem czasu kolorów przybywało, a barwniki pierwotnie uzyskiwano rzecz jasna, jedynie z naturalnych źródeł. Na przykład wywar z cebuli pozwala uzyskać kolory od żółtego do brązowego, sok z buraka zabarwi jaja na różowo, na czerwono – wywar z owoców czarnego bzu lub kory dębu, jasnożółty da kora młodej jabłoni, fioletowy – liście ciemnej malwy, zielony – liście fiołka lub młode żyto, a czerń uzyskamy z kory olchy.

 W symbolice chrześcijańskiej czerwień symbolizuje krew, a także triumf Chrystusa, fiolet i błękit – koniec żałoby (postu), żółć, róż, zieleń – radość ze Zmartwychwstania.

W kulturze ludowej jajko było często upominkiem, głównie dziewczyny dla chłopaka. I tu czerwień podarowanej pisanki mówiła o wielkim uczuciu, zieleń dawała nadzieję, a żółć przekreślała wszelkie szanse. Starsi mężczyźni otrzymywali neutralne pisanki brązowe.

Był czas, gdy wielkanocne jaja zdobiły tylko kobiety, w ukryciu przed męskim wzrokiem, a tajemnice wzorów i technik przekazywały swym córkom.

Na kraszankach można było wyskrobywać ostrym narzędziem wzory, tworząc drapanki.

Oklejanki powstawały poprzez tworzenie na nich ornamentów z naklejanych płatków kwiatów, listków, nasion, sitowia, a potem także włóczki czy kolorowego papieru. Nalepianki tworzono ozdabiając skorupki różnobarwnymi papierowymi wycinkami – z tej metody wywodzą się nakładane na jaja i zaciskane termicznie koszulki.

Regionalnie używano często różnych, lokalnych nazw na jajka przystrajane różnymi technikami.

Dziś, kiedy zdobione jaja straciły moc magicznego talizmanu, w znacznej mierze przestały też stanowić sacrum, a zaczęły być po prostu zwyczajową ozdobą, pojawiło się wiele nowych metod nadawania im ciekawej formy. Wielkie możliwości dają różnorodne sposoby barwienia. Zaczęto używać także wydmuszek, tworząc np. jaja ażurowe, a nawet styropianowych modeli, ozdabianych wyrobami pasmanteryjnymi.

Kontynuując przeglądanie tej strony, akceptujesz pliki cookies. Więcej na ten temat możesz dowiedzieć się w naszej Polityce prywatności.
Zaakceptuj