Zapomniane ciekawostki wielkanocne

  • data:
  • kurator:
  • inne:
  • nieco dłuższy tekst:

Czy wiesz, że…

Popularna nazwa pisanka dotyczy tylko jednego ze sposobów zdobienia jaj – pisania na nich, czyli rysowania mających często ukryte znaczenie wzorów.

  • Drukuj
  • E-mail

Klasyczną metodą jest nanoszenie rysunku rozgrzanym woskiem, a następnie dopiero zanurzanie jajka w barwniku. Miejsca z woskowym wzorem pozostawały niezabarwione, zaś wosk później usuwano. Wzory nanoszono igłą, słomką czy drewienkiem.

Jajo barwione jednym kolorem to kraszanka. U podstaw tej nazwy leży fakt, iż początkowo jaja głównie kraszono, czyli malowano na czerwono. Czerwień od zawsze symbolizuje życiodajną krew, zwycięstwo, władczą moc. Potem pojawiał się też kolor zielony, nawiązujący do odradzającej się przyrody, życia, budzenia się natury z zimowego letargu. Wreszcie żółty – kojarzony ze słońcem. Z biegiem czasu kolorów przybywało, a barwniki pierwotnie uzyskiwano rzecz jasna, jedynie z naturalnych źródeł. Na przykład wywar z cebuli pozwala uzyskać kolory od żółtego do brązowego, sok z buraka zabarwi jaja na różowo, na czerwono – wywar z owoców czarnego bzu lub kory dębu, jasnożółty da kora młodej jabłoni, fioletowy – liście ciemnej malwy, zielony – liście fiołka lub młode żyto, a czerń uzyskamy z kory olchy.

 W symbolice chrześcijańskiej czerwień symbolizuje krew, a także triumf Chrystusa, fiolet i błękit – koniec żałoby (postu), żółć, róż, zieleń – radość ze Zmartwychwstania.

W kulturze ludowej jajko było często upominkiem, głównie dziewczyny dla chłopaka. I tu czerwień podarowanej pisanki mówiła o wielkim uczuciu, zieleń dawała nadzieję, a żółć przekreślała wszelkie szanse. Starsi mężczyźni otrzymywali neutralne pisanki brązowe.

Był czas, gdy wielkanocne jaja zdobiły tylko kobiety, w ukryciu przed męskim wzrokiem, a tajemnice wzorów i technik przekazywały swym córkom.

Na kraszankach można było wyskrobywać ostrym narzędziem wzory, tworząc drapanki.

Oklejanki powstawały poprzez tworzenie na nich ornamentów z naklejanych płatków kwiatów, listków, nasion, sitowia, a potem także włóczki czy kolorowego papieru. Nalepianki tworzono ozdabiając skorupki różnobarwnymi papierowymi wycinkami – z tej metody wywodzą się nakładane na jaja i zaciskane termicznie koszulki.

Regionalnie używano często różnych, lokalnych nazw na jajka przystrajane różnymi technikami.

Dziś, kiedy zdobione jaja straciły moc magicznego talizmanu, w znacznej mierze przestały też stanowić sacrum, a zaczęły być po prostu zwyczajową ozdobą, pojawiło się wiele nowych metod nadawania im ciekawej formy. Wielkie możliwości dają różnorodne sposoby barwienia. Zaczęto używać także wydmuszek, tworząc np. jaja ażurowe, a nawet styropianowych modeli, ozdabianych wyrobami pasmanteryjnymi.

aktualności

Wzornictwo Lasowiaków w publikacji pokonferencyjnej pt. Wzory lasowiackie według Marii Kozłowej. ...

Muzeum Regionalne w Stalowej Woli finalizuje ważny projekt dotyczący kultury ludowej Lasowiaków w ...

Dzień Seniora w Galerii Karpińskiego (3.10)

Przyjaciele od serca, czyli Dziadkowie i Wnuki. Starsi przekazują mądrość życiową, młodsi pok ...

Lata 20., lata 30. na Rynku w Rozwadowie

W ostatni wrześniowy weekend zapraszamy wszystkich na Rynek rozwadowski, by wspólnie uczestniczyć ...

Nowa wystawa w Muzeum „Ballady o miejscach”

W niedzielę 29 września odbędzie się wernisaż ekspozycji będącej efektem piątej edycji Ogól ...

Pierwsza wystawa o księdzu profesorze Wilhelmie Gaju-Piotrowskim w stulecie jego urodzin

W stulecie urodzin ks. prof. Wilhelma Gaja-Piotrowskiego Muzeum przygotowało wystawę jubileuszową ...

Zaproszenie na wykład pt. „Maria i Witold Habdank-Kossowscy – wierni wartościom”

Uwaga! Chętnych do udziału w konkursie literackim zapraszamy na wykład Mariusza Potasza – Dyrek ...

Modna w stylu art déco

15.09.2024-16.02.2025, Wystawa Modna w stylu art déco, miejsce ekspozycji Galeria Mal ...

Składamy kondolencje

Naszej koleżance i współpracownicy Annie Garbacz składamy wyrazy współczucia z powodu śmierci ...

Konkurs literacki „Maria i Witold Habdank-Kossowscy – wierni wartościom”

Zapraszamy uczniów do udziału w konkursie literackim! Jeśli po wakacyjnym odpoczynku jesteś ...

Standardy Ochrony Małoletnich

Zarządzenie nr 27/2024 Dyrektora Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli z dnia 14 sierpnia 2024 r. ...

Uwaga! Muzeum zamknięte 15.08

Uprzejmie informujemy, że w czwartek 15 sierpnia Muzeum Regionalne w Stalowej Woli (ul. Sandomier ...

Wystawa stała w Zamku Lubomirskich ponownie dostępna!

Z radością informujemy, że nasza wystawa stała w Zamku Lubomirskich jest ponownie otwarta i goto ...

Wakacyjne zwiedzanie Muzeum COP z przewodnikiem

Zwiedzanie z przewodnikiem wystawy stałej w cenie biletu (od poniedziałku do piątku o godz. 13:00 ...

Rodzinna niedziela w Galerii Karpińskiego (11.08)

Karpiński też był kiedyś dzieckiem! Zapraszamy dzieci w wieku od 6 do 11 lat wraz z opi ...

80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego

W niedzielę, 4 sierpnia 2024, Muzeum Centralnego Okręgu Przemysłowego z Fundacją Kedyw zapraszaj ...
Kontynuując przeglądanie tej strony, akceptujesz pliki cookies. Więcej na ten temat możesz dowiedzieć się w naszej Polityce prywatności.
Zaakceptuj