Ekspozycja nawiązuje do wcześniejszych wspólnych przedstawień dzieł Weissów, z których pierwsze miało miejsce już w 1926 roku, na wystawie Towarzystwa Sztuk Pięknych we Lwowie („Aneri, Weiss, Wyczółkowski")

Wojciech Weiss oprócz talentu malarskiego przejawiał wielką wrażliwość muzyczną i często światy barw i dźwięków przenikały się w jego sposobie postrzegania sztuki. Ukazywane prace pozwalają prześledzić drogę twórczą od akademickich rysunków, poprzez malarstwo klasyczne, obrazy z charakterystycznie rozjaśnioną paletą barwną, tzw. białego okresu, do dzieł tchnących impresjonizmem, ekspresjonizmem czy symbolizmem. Artysta podejmuje szeroką gamę tematów: pejzaże, martwe natury, portrety, scenki rodzajowe, akty, a nawet sceny historyczne. Nietrudno dostrzec w jego pracach analogie do twórczości wielkich mistrzów, czy np. sztuki japońskiej, co nie przeszkodziło jednak malarzowi w wypracowaniu własnego, rozpoznawalnego stylu.

Twórczość Ireny Aneri Weiss, na gruncie artystycznym pozostającej w cieniu męża, często nie jest właściwie doceniana. Niniejsza wystawa pokazuje, że Aneri nie była jedynie naśladowczynią Wojciecha, choć często podążała tą samą ścieżką, nie była także malarką monotematyczną, zaś wiele z jej prac zadziwia twórczą dojrzałością i prawdziwym pięknem.

Cykl wystaw zorganizowanych przy współpracy z muzeami i galeriami z całego kraju, jak również publikacja autorstwa Pani Renaty Weiss, pozwala na realizację założonego celu popularyzacji sztuki Wojciecha Weissa i Aneri, a także oddanie do rąk Czytelników rzetelnego kompendium wiedzy nas temat ich życia i twórczości.

Twórczość Wojciecha Weissa

Początki działalności artystycznej Weissa przypadają na lata dziewięćdziesiąte XIX wieku, kiedy w malarstwie polskim zaczynają pojawiać się pierwsze symptomy nowych kierunków. Zdobywa solidne wykształcenie w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, gdzie studiuje w latach 1892-1896. Malowane w tym czasie portrety, naznaczone piętnem zasad akademizmu, posiadają już pewne znamiona rodzącej się nowej sztuki. W Portrecie dziewczyny (1895), pojawia się blask niewidocznego światła słonecznego, twarz Staruszki (1895) mieni się jaśniejącym konturem ostrego seledynu, w Portrecie kobiety w czarnej sukni (1896) tkanina stroju i draperii tła wibruje wielobarwnymi refleksami. Niespotykane dotąd rozbicie struktury malarskiej harmonijnie współgra z łagodnym modelunkiem ciała. Z biegiem czasu jego płótna zapełnią się luministycznymi efektami, fioletowo-złotych promieni zachodzącego słońca oraz poetyką symbolizmu (Taniec fauna z dziewczyną, 1899) i wewnętrznym napięciem rodzącego się ekspresjonizmu (Plac mariacki nocą , 1898)

Duży wpływ na młodopolską twórczość Weissa wywarł jego mistrz Leon Wyczółkowski oraz osobowość opromienionego sławą berlińskiej bohemy, Stanisława Przybyszewskiego, który posiadał w swym krakowskim mieszkaniu dzieła Muncha, Goyi i Viegelanda.

W latach 1899-1900 Weiss przebywa w Paryżu. Wyjeżdżając jest już uznanym artystą, którego dzieła pokazywane są w salonach Lwowa, Wiednia i Warszawy, uczestniczy w wystawach Stowarzyszenia Artystów Polskich „Sztuka", krakowskie czasopismo artystyczne „Życie" poświęca jego twórczości cały numer w 1900 roku. Na Wielkiej Wystawie Powszechnej w Paryżu prezentowany jest jego obraz Portret rodziców (1899). Paryska ulica, pełna blasków i świateł, eleganckich toalet, cylindrów i surdutów, fascynuje artystę. Podpatrując życie bohemy, podąża śladami Toulouse-Lautreca. Notuje przeróżne typy stałych bywalców café-concerts i teatrów varieté. Jego płótna zapełniają się roztańczonymi postaciami, wirującymi w rytm kankana (Kankan. Moulin Rouge, 1900, Cafe d'Arcourt, 1900).

Po powrocie z Paryża udaje się w 1901 do Włoch, aby na tamtejszych akademiach dalej pracować nad doskonaleniem swojego talentu. Odwiedza Florencję, która ujmuje go bogactwem galerii i niepowtarzalną atmosferą toskańskiego pejzażu. Na obrazach pojawiają się samotne cyprysy, które wznoszą się ku błękicie nieba, niczym kampanila. Złotym blaskiem mienią się kamienne dziedzińce renesansowych pałaców.

Kolejnym etapem włoskiej podróży jest Rzym, fascynujący modernistów swą pogańską przeszłością. Mając za sobą doświadczenia paryskiej belle epoque Weiss podziwia pozostałości wyrafinowanej, pełnej dekadencji, kultury późnego imperium. Maluje symboliczną scenę Pierrot i Kolombina (1902) oraz cykl rysunków węglem z owianymi tajemniczą aurą ruinami rzymskich świątyń.

Zagraniczne wojaże kończą się obfitym plonem malarskim i graficznym, który pozwala umiejscowić sztukę Weissa w orbicie europejskiego malarstwa. Dołączają do nich obrazy powstałe w Polsce, malowane w Strzyżowie na Rzeszowszczyźnie: Promienny zachód słońca (1900), Maki (1902,) Altana (1903), w których malarstwo Młodej Polski znajduje swój najpełniejszy wyraz.

W kolejnych latach jego sztuka ulega radykalnym zmianom, paleta barw jaśnieje, powstają rozbielone kompozycje pejzażowe, od których przyjęła się nazwa biały okres, na zaznaczenie odrębności sposobu malowania i tematyki płócien powstających w latach 1905 - 1912.

W latach 1915-1920 malarstwo Weissa zostaje zdominowane przez podziw dla piękna natury i bogactwa jej barw. Powstają liczne pejzaże kalwaryjskie wzbogacone drobnym sztafażem (Ceres 1916), rozświetlone słońcem sady i portrety najbliższych, wkomponowane w bujną zieleń ogrodu (Rodzina w ogrodzie 1923). Tchną one odświętną atmosferą dostojeństwa natury, ukazują całe bogactwo lata, są hymnem pochwalnym otaczającego świata (Sad w Kalwarii, 1917). Kalwaryjska pracownia plenerowa zamienia się w szczęśliwą Arkadię, w której panuje niczym nie zmącony spokój , gdzie człowiek harmonijnie współistnieje z naturą.

Dojrzała faza malarstwa Weissa obfituje, obok pejzaży, w piękne akty, które początkowo nawiązują do wzorów klasycznych ( Wenus 1916, Trzy Gracje 1917, Wenus i Amor 1917). Z biegiem czasu staną się bardziej zmysłowe, modelki pozować będą, siedząc na fotelach w malarskim atelier (Akt, 1929). Mitologiczne akcenty zastąpione zostaną elementami garderoby lub skromną biżuterią. Artysta unika idealizacji ciała na rzecz bardziej malarskiego, impastowego modelunku, który potęguje zmysłowość ujęcia modelki, pozującej w swobodnej pozie, o rysach twarzy podkreślonych mocnym makijażem.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego Weiss odbywa liczne podróże artystyczne do Wenecji i na francuską Riwierę. Dzięki nim styka się z odmiennym pejzażem. Obrazy urzekają perlistymi tonacjami barw, nasączonych wilgotnością atmosfery weneckiej Laguny i zdecydowanymi kontrastami chromatycznymi, podkreślonymi ostrym słońcem południa Francji (Pejzaż z Lanterne, 1929)

Malarstwo nie jest jedyną dziedziną aktywności twórczej artysty. Tworzy wspaniałe pastele, liczne akwarele oraz rysunki wybiegające daleko poza studyjne szkice. Interesuje się również grafiką i rzeźbą. W latach 1915 - 1925 powstaje cykl popiersi i aktów, gładko modelowanych w gipsie, których stylistyka nawiązuje do dzieł Charles'a Despiau.

Kuratorka wystawy: Anna Szlązak

Wystawa od sierpnia 2007 roku, dotąd przemierzyła niemal cały kraj. Eksponowana była w kilku muzeach i galeriach (Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie, BWA w Olsztynie, Muzeum Zamojskich w Kozłówce, Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie, Muzeum w Sosnowcu, Centrum Kultury Zamek w Poznaniu, Muzeum Okręgowe im. L. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy).

Trasa wystawy:

Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie - lipiec – październik 2007

BWA w Olsztynie - styczeń – luty 2008

Muzeum Zamojskich w Kozłówce - marzec – czerwiec 2008

Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie - lipiec – sierpień 2008

Muzeum w Sosnowcu - wrzesień – październik 2008

Centrum Kultury Zamek w Poznaniu - listopad – grudzień 2008

Muzeum Okręgowe im. L. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy - styczeń – luty 2009

Muzeum Regionalne w Stalowej Woli - kwiecień – maj 2009

Wałbrzyska Galeria Sztuki BWA "Zamek Książ" - lipiec – sierpień 2009