Stalowa Wola. Architektoniczne oblicza miasta z lat 1945-1989

W październiku 2022 roku nakładem rzeszowskiego Wydawnictwa Libra ukazała się monografia autorstwa Marka Stańkowskiego pt. Stalowa Wola. Architektoniczne oblicza miasta z lat 1945-1989. Ta popularnonaukowa publikacja prezentuje rozwiązania urbanistyczne i architektoniczne zastosowane w Stalowej Woli, mieście zwanym kiedyś perłą Centralnego Okręgu Przemysłowego.

Pomimo tego, że w latach 50. XX wieku Stalowa Wola pozostała w cieniu Nowej Huty i Nowych Tychów, to nadal jest znakomitym przykładem umiejętnego połączenia architektury przedwojennego modernizmu z powojenną architekturą socrealistyczną i socmodernistyczną. Tym samym stanowi przedmiot atrakcji turystycznej oraz buduje poczucie tożsamości i dumy mieszkańców. Najnowsza publikacja to opis budownictwa Stalowej Woli z okresu dotychczas niebadanego. Prezentuje nieznane dotąd projekty i plany stalowowolskich budowli, historie ich powstania, a przede wszystkim odkrywa nazwiska większości ich autorów, architektów, którzy dotąd pozostawali anonimowi.

Jako rodowity stalowowolanin (w potocznej mowie mieszkańcy nadsańskiej aglomeracji używają określenia „stalowiak”), postanowiłem rozpocząć poszukiwania charakteru miasta, jego osobowości, jednym słowem – tożsamości. Ciekawiły mnie przede wszystkim cechy odróżniające to miasto od innych. […] Moim zdaniem mieszkańcy Stalowej Woli dysponują unikatowymi zasobami lokalnego dziedzictwa. O jego bogactwie świadczą: etniczna grupa Lasowiaków, przedwojenna modernistyczna architektura, dziedzictwo industrialne (huta i elektrownia), założenia socrealistyczne i powojenny socmodernizm. Każde miasto ma swoje atrakcje i niepowtarzalne miejsca, tworzące jego tożsamość, budujące dumę, charakter, a zarazem przyciągające turystów, spragnionych zwiedzania wyjątkowych, niespotykanych gdzie indziej obiektów. Co ma Stalowa Wola czego nie ma żadne inne miasto? Odpowiedzi na to właśnie pytanie ma Czytelnikowi udzielić niniejsza monografia – czytamy we wstępie.

Album wyróżnia się wysoką jakością edytorską i oryginalną szatą graficzną. Prawdziwym bogactwem są liczne archiwalne plany urbanistyczne odnalezione przez Autora (niektóre do tej pory nie były publikowane), rysunki obiektów oraz czarno-białe fotografie zabudowy miejskiej. Dzięki nim Czytelnik spacerujący ulicami Stalowej Woli może skonfrontować projekty architektoniczne budynków z tym, jak one prezentują się obecnie. Czasami różnice potrafią naprawdę zaskoczyć.

Marek Adam Stańkowski (ur. w 1960 r. w Stalowej Woli), historyk sztuki, absolwent Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II w Lublinie. Zafascynowany przyrodą, historią i kulturą regionu Nadsania w 2006 r. wydał swój pierwszy album pt. Dolina Dolnego Sanu. Potem pojawiły się następne: Nadsańska Jasna Górka (współautor i redakcja, 2008), Radomyskie Zasanie (2009), Zasańskie portrety (2010), Między Sanem a Łęgiem (2011). Po raz pierwszy swoje rodzinne miasto ukazał w albumie Stalowa Wola. Architektura sztandarowej inwestycji COP-u (2008). Z Hutą „Stalowa Wola” był związany od 1980 r. W latach 1995–2014 pracował w spółce marketingowej DRESSTA, w której odpowiadał za reklamę maszyn budowlanych eksportowanych do prawie 100 krajów świata. Po inkorporacji spółki w 2014 r. przez chiński koncern Guangxi LiuGong Machinery nadal wypełniał obowiązki szefa reklamy aż do 2017 r. Historię produkcji i eksportu maszyn budowlanych opisał w albumie Stalowe kolosy (2010 i 2012), zaś historię produkcji sprzętu artyleryjskiego oraz inżynieryjnego – w albumie Potęga Stalowej Woli (2010 i 2013). Dzięki swoim wieloletnim badaniom udokumentował postacie kluczowych architektów Stalowej Woli: inż. arch. Bronisława Rudzińskiego (1906–1994), inż. arch. Jana Bitnego-Szlachty (1908–1974) oraz inż. arch. Hanny Szwemin-Pater (1918–1969). Współautor monografii pod redakcją Elżbiety Przesmyckiej Stalowa Wola. Europejskie miasto modernistyczne (2014 i 2017) wydanej pod honorowym patronatem PAN-u.

Kontynuując przeglądanie tej strony, akceptujesz pliki cookies. Więcej na ten temat możesz dowiedzieć się w naszej Polityce prywatności.
Zaakceptuj