ALFONS KARPIŃSKI (1875 Rozwadów  – 1961 Kraków)

W latach 1891–1899 odbył studia artystyczne w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Floriana Cynka, Izydora Jabłońskiego,  Władysława Łuszczkiewicza oraz Leona Wyczółkowskiego. W roku 1903 wyjechał do Monachium, gdzie krótko studiował w pracowni  Antona  Azbégo, następnie w latach 1904–1907 w wiedeńskiej  Akademii  Sztuk  Pięknych  u  Kazimierza Pochwalskiego. W  Wiedniu  odniósł pierwszy sukces artystyczny – otrzymał nagrodę za obraz Rok 1846, na koniec studiów zdobył „Prix de Rome” za kompozycję Kawiarnia (jako jedyny Polak w historii Akademii Wiedeńskiej). W latach 1907–1912, z przerwami w okresach zimowych, przebywał w Paryżu. Dokształcał się m. in. w Académie de la Grande Chaumiére. Podczas pobytu we Francji zwiedził Reims, Lyon i Rouen, w 1910 odbył podróż do Londynu. W 1922 w Paryża uczestniczył w zajęciach w  Académie  Colarossi.

Od roku 1905 w Krakowie współtworzył kabaret Zielony Balonik (m. in. malował satyryczne obrazy oraz animował figurki w Szopkach Zielonego Balonika), zajmował się także działalnością pedagogiczną i organizacyjną.

Podczas I wojny światowej służył w armii austriacki, początkowo był na froncie, następnie w zespole malarskim Oddziału Grobów Wojennych, którego zdaniem było dokumentowanie grobów i cmentarzy wojennych. W  latach  1918–1927 pełnił  funkcję  wiceprezesa  Towarzystwa Przyjaciół  Sztuk  Pięknych  w  Krakowie.  Należał  do  wiedeńskiej  Secesji, Powszechnego Związku Artystów  Polskich,  grupy  Dziesięciu,  grupy   Zero, Niezależnych, Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” i Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie.

Od 1899 Karpiński regularnie prezentował swe prace w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych. Brał ponadto udział w wystawach Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana (1902) i Niezależnych (1911, 1913, 1927). Wielokrotnie uczestniczył w zbiorowych ekspozycjach urządzanych w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych i Instytucie Propagandy Sztuki. Pokazywał też swą sztukę za granicą, m.in. w Monachium (1909), Rzymie (1911, 1956), Antwerpii (1911), Brukseli, Hadze, Amsterdamie i Pittsburgu (1929), Buffalo (1932) i Nowym Jorku (1939). Indywidualne wystawy artysty odbyły się w Krakowie (1911, 1926, 1929, 1930, 1931, 1949, 1958), Lwowie (1920, 1926, 1937) i Poznaniu (1925). Otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m. in. na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 został uhonorowany złotym medalem za całokształt twórczości; w 1933 miasto Kraków przyznało mu nagrodę za Portret Ludwika Solskiego, zaś w 1937 otrzymał wyróżnienie przyznane przez Instytut Propagandy Sztuki za portrety kobiet.

Początkowo, zgodnie z estetyką Młodej Polski, malował obrazy symboliczne (Prometeusz, 1898) oraz kompozycje – sceny rodzajowe i pejzaże – inspirowane podkrakowskim, bronowickim folklorem.

Podczas pobytu w Wiedniu i przede wszystkim w Paryżu, pod wpływem sztuki japońskiej i japonizmu, szczególnie widocznego w twórczości nabistów, sformułował własny, nieco eklektyczny język malarski.

W Paryżu opracował formułę portretu kobiecego, w którym można dostrzec zarówno echa wyrafinowanej estetyki Jamesa McNeilla Whistlera (tonacja barwna oparta na  lśniących błękitach, bieli i czerni oraz upozowanie modelek, jakby przypadkowe, podpatrzone, we fragmentarycznie ukazanych wnętrzach lub na neutralnych tłach (Modelka Jane, 1908; Portret Janiny Zarzyckiej, 1910). Karpiński malował także  intymne akty kobiet w sypialniach i w pracowni.

W  latach dwudziestych XX w. umieszcza swoje modelki we wnętrzach, mieszczańskich salonach, gdzie na ścianach pojawiają się  lustra, toaletki i rozmaite dekoracyjne przedmioty – ceramika, obrazy, zegary, fotografie (Portret żony, 1921). Z czasem Karpiński idealizował przedstawiane kobiety, tworząc schematyczne i konwencjonalne wizerunki.

Obok kobiecego portretu, drugim najważniejszym tematem obrazów Karpińskiego były martwe natury, malowane przez artystę w wielu wariantach.