Tytuł: Pielgrzymi
Własność: Muzeum Regionalne w Stalowej Woli
Numer inwentarzowy: MRS/S/375
Dział: Sztuka
Data powstania: 1907
Rodzaj: obraz
Twórca / Wytwórnia: Karpiński Alfons (1875-1961)
Miejsce powstania: Galicja, Kraków
Materiał: olej, tempera, płótno
Technika: olejna
Wymiary: 117 cm x 196 cm
Opis: Karpiński współtworzył fenomen Młodej Polski, czynnie i intensywnie uczestnicząc w życiu kulturalnym Krakowa; podobnie jak wielu artystów tego czasu uległ fascynacji folklorem podkrakowskim. Obrazy przedstawiające barwne sceny na odpuście czy pątników idących w pielgrzymce znakomicie ukazują talent malarza, jego doskonały zmysł obserwacji, warsztat malarza realisty oraz umiejętność celnego kadrowania zaobserwowanej sytuacji.
W prezentowanej mistrzowskiej kompozycji, jednej z najdoskonalszych w malarskim oeuvre Karpińskiego, artysta przedstawił grupę pielgrzymów podążających do Kalwarii Zebrzydowskiej na odpust parafialny przypadający 19 sierpnia. Przyjął filmowy, zaskakujący i nieoczywisty punkt widzenia: przedstawił pątników tyłem do widza, jakby koniec pielgrzymki, do której oglądający może się dołączyć i w niej uczestniczyć.
Karpiński sam wybrał się na pielgrzymkę, podczas której wykonał serię szkiców ołówkiem, na ich podstawie powstało kilka szkiców olejnych (znamy pięć z nich), a finalnym dziełem jest właśnie ten wielkoformatowy obraz. Szkicownik artysty, zachowany w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, zawiera powstałe wówczas rysunki, które później posłużyły do wykonania płócien powtarzających pierwszy pomysł.
Przed wyjazdem do Wiednia zamieszkałem w Bronowicach, gdzie malowałem obrazy o tematyce ludowej. Wracałem do tego interesującego mnie bardzo tematu spędzając wszystkie ferie szkolne w Bronowicach. Poszedłem nawet piechotą do Kalwarii, by robić szkice do obrazu „Pielgrzymi” (Alfons Karpiński, Wspomnienia, s. 13).
Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej to jedno z najważniejszych miejsc pielgrzymkowych do cudownego obrazu-ikony, Matki Boskiej Kalwaryjskiej.
Znane jest też olejne przedstawienie drogi na Kalwarię z 1907 roku (kolekcja prywatna), o wymiarach 34 × 49,5 cm.
Obraz zdeponowany został w 1919 roku w Muzeum Wielkopolskim w Poznaniu, przez Romana Jantę-Połczyńskiego wraz z jego liczącą przeszło trzydzieści obrazów kolekcją. Depozyt ten wpisano do księgi inwentarzowej muzeum (nr MW 23.1919). Obraz przetrwał wojnę, został zwrócony właścicielowi w 1948 roku, podobnie jak kompozycja Na odpuście. Kompozycje Pielgrzymi i Na odpuście są obecnie własnością Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli.
Bibliografia:
– „Świat” (Warszawa) 1908, nr 8, il. s. 6; nr 49, s. 10, il. s. 12.
– „Tygodnik Ilustrowany” 1914, nr 28, il. s. 546.
– Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. III, Wrocław [i in.] 1979, s. 370.
– Artystyczne credo. Nieznane dzieła z prywatnej kolekcji, katalog wystawy, red. Maria Stopyra, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, Rzeszów 2016, s. 37, il. s. 14.
– Karpiński Alfons, Wspomnienia, (maszynopis), Kraków 1 grudnia 1950, Instytut Sztuki, Zbiory Specjalne, nr inw. 29, s. 16–17.
Udział w wystawach:
– Warszawa 1908 – Salon Warszawski, V Wystawa Doroczna, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, 1908
– 1909 Hodonin, Czechy – VI. výstava „Sdružení Výtvarných Umělců Moravských” v Hodoníně. Uměnípolské a moravské, 1909
– Poznań 1909 – Towarzystwo Artystów Polskich Sztuka, Poznań, 1909
– Lwów 1914 – Wystawa wiosenna, Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych we Lwowie, 1914
– Rzeszów 2016 – Artystyczne credo. Nieznane dzieła z prywatnej kolekcji, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie, 2016